ΕΝΥΔΡΕΙΟΠΟΝΙΑ

ΕΝΥΔΡΕΙΟΠΟΝΙΑ

Φεβρουαρίου 2014  Παναγιώτης Καψής, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός 

Τα συστήματα Aquaponics (Ενυδρειοπονίας) εφαρμόσθηκαν για πρώτη φορά από τους Αζτέκους πριν από χιλιάδες χρόνια. Η τεχνική που εφάρμοζαν ήταν η δημιουργία καναλιών με νερό όπου εκεί υπήρχαν τα ψάρια. Ανάμεσα στα κανάλια υπήρχαν λόφοι όπου καλλιεργούσαν τα φυτά τους.

Παρόμοια τακτική ακολούθησαν οι Κινέζοι, Ταϊλανδοί και Ινδονήσιοι στους ορυζώνες τους, με εκτροφή ψαριών και χελιών. Τα ψάρια μέσα στους ορυζώνες εμπλουτίζουν το νερό και τον πυθμένα με τα απόβλητα τους, ενώ ταυτόχρονα μειώνουν και τα κουνούπια.

Στη σημερινή εποχή μεγάλο ενδιαφέρον για τα συστήματα Aquaponics δείχνουν οι Αμερικάνοι, οι Αυστραλοί και οι Ισραηλινοί. Ειδικά στην Αμερική, στο Πανεπιστήμιο των Παρθένων Νήσων διαθέτει το παλιότερο σύστημα Aquaponics (σύστημα UVI), με συνεχόμενη λειτουργία τα τελευταία 20 χρόνια! Ο λόγος που τα συστήματα Aquaponics άρχισαν να γίνονται όλο και πιο ελκυστικά είναι η ανάγκη μείωσης του κόστους παραγωγής, η μειωμένη χρήση νερού και η δυνατότητα παραγωγής περισσότερων τροφίμων σε μικρότερο χώρο. Στην Ελλάδα η τεχνολογία του Aquaponics είναι σε ανύπαρκτο στάδιο και περιορίζεται σε μικρές οικιακές προσπάθειες.

Ο κ. Καψής Παναγιώτης και η εταιρεία V.Geitonas διαθέτουν μεγάλη μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας και μεταποίησης στο ψαθοτόπι  Άρτας με παραγωγή Χελιών, Κεφάλου και Τιλάπιας, προσπαθούν να δημιουργήσουν τεχνογνωσία ώστε να καλύψουν την εγχώρια ζήτηση σε τεχνογνωσία πάνω στα συστήματα Aquaponics. Για αυτό το λόγο δημιουργήθηκε ένα μικρό πιλοτικό σύστημα με το οποίο αναπτύσσουμε μεθοδολογίες σε διάφορες καλλιέργειες, βιολογικές μεθόδους φυτοπροστασίας, συστήματα αυτοματισμού για την καλύτερη επιτήρηση και λειτουργία του συστήματος καθώς και μεθοδολογίες αντιμετώπισης προβλημάτων στα ψάρια

Το πιλοτικό σύστημα διαθέτει:

• 7 δεξαμενές x1500 λίτρα για ψάρια Τιλάπια
• Συνολική χωρητικότητα νερού συστήματος 16.000 λίτρα.
• Εγκατάσταση για συλλογή 8.000 λίτρων βρόχινου νερού
• Θερμοκήπιο 112 τμ με δυναμικό εξαερισμό και grow beds  συνολικής επιφάνειας 56 τμ για την καλλιέργεια φυτών για όλη εγκατάσταση με κόστος περίπου 1.5€ ανά μέρα.
• Εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών για την θέρμανση των ψαριών
• Σχεδίαση που επιτρέπει χαμηλή κατανάλωση ρεύματος για όλη εγκατάσταση με κόστος περίπου 1.5€ ανά μέρα

Στα συστήματα Aquaponics το νερό των δεξαμενών με τα ψάρια περνάει μέσα από φίλτρα καθίζησης ιζημάτων και εν συνεχεία το νερό πάει στο θερμοκήπιο των φυτών. Από εκεί επιστρέφει πάλι στα ψάρια, φιλτραρισμένο και πιο καθαρό.

Οι ρίζες των φυτών με το υπόστρωμα του αργίλου κρατάνε όλα τα αιωρούμενα σωματίδια του νερού και έτσι δεν χρειαζόμαστε μηχανικά φίλτρα για το νερό των ψαριών. Παράλληλα τα φίλτρα καθίζησης αλλά και τα grow beds παρέχουν μεγάλη επιφάνεια για την ανάπτυξη των βακτηριδίων διάσπασης της αμμωνίας που απελευθερώνετε από τα ψάρια και τις τροφές. Τα βακτήρια αυτά είναι φιλικά προς τον άνθρωπο, τα φυτά και τα ψάρια και αποτελούν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των ψαριών και των φυτών.

Η αμμωνία είναι τοξική για τα ψάρια και έτσι τα βακτήρια αυτά είναι πολύ σημαντικά για τα συστήματα Aquaponics, μια που οξειδώνουν την αμμωνία σε νιτρικά που είναι χρήσιμα για τα φυτά.

Στο πιλοτικό μας σύστημα δοκιμάσαμε αρκετές καλλιέργειες και διαπιστώσαμε ότι την καλύτερη ανάπτυξη την έχουν τα φυλλώδη λαχανικά. Δοκιμάσαμε και άλλες καλλιέργειες όπως πιπεριά και ντομάτα με σχετικά καλά αποτελέσματα, αλλά όχι τόσο καλά ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα επαγγελματικό σύστημα. Με το Aquaponics μπορούμε να έχουμε παραγωγή λαχανικών 365 μέρες τον χρόνο και πρέπει πάντα να έχουμε φυτά στο σύστημα για τον καθαρισμό του νερού.

Το μειονέκτημα του συστήματος Aquaponics  είναι το μεγάλο αρχικό κόστος εγκατάστασης. Γενικά υπάρχει η οικονομία κλίμακας που το κάνει εξαιρετικά ασύμφορο για πολύ μικρές εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με την τεχνοοικονομική μας μελέτη το ελάχιστο για μια εγκατάσταση είναι τα 500 τμ, ενώ βέλτιστο είναι μια εγκατάσταση 3000 τμ.

Για να μπορέσει κάποιος να ξεκινήσει μια επιχείρηση με Aquaponics θα πρέπει να πάρει άδεια λειτουργίας ιχθυοκαλλιεργητή που είναι ιδιαίτερα δύσκολο με το υπάρχον νομικό πλαίσιο μια που ο ενδιαφερόμενος, θα πρέπει να κάνει σειρά από μελέτες που έχουν υψηλό κόστος και απαιτούν αρκετό χρόνο. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που τα μικρά συστήματα είναι ασύμφορα.